راز پوزخند پوتین و بن‌سلمان به آمریکا

فردای اقتصاد: گمانه‌زنی‌ها برای میزان کاهش تولید اوپک پلاس روز چهارشنبه پایان یافت، این گروه در میان بهت جهانی تصمیم به کاهش 2 میلیون بشکه‌ای تولید گرفت. کاهش 2 میلیون بشکه‌ای تولید که به رهبری دو کشور عربستان و روسیه انجام شد، قیمت نفت را با جهش همراه کرده و حالا نفت برنت در محدوده 95 دلار معامله می‌شود که 13 دلار معادل 16 درصد بیشتر از کف 82 دلاری قیمت این نفت شاخص در اواخر ماه گذشته میلادی است.

جهش قیمت نفت در حالی رخ می‌دهد که جهان این روزها گرفتار تورمی است که ریشه آن جهش قیمت انرژی است و تلاش برای متوقف کردن تورم هم حالا احتمال وقوع رکود اقتصاد جهانی را بیش از هر زمان دیگری کرده است. از این رو است که تصمیم اوپک پلاس واکنش کشورهای توسعه یافته که مصرف‌کنندگان اصلی انرژی هستند را به دنبال داشته است. آمریکا اعلام کرده که به دنبال پاسخ مناسب به این تصمیم است که به اعتقاد آنها ریشه سیاسی داشته و به معنای همراهی بن‌سلمان با پوتین، دشمن بزرگ این روزهای غرب است.

در این میان گذشته از تحلیل‌هایی که در آن گفته می‌شود پاسخ مناسب غرب به این تصمیم اوپک پلاس چیست، توماس فریدمن، تحلیلگر و ستون نویس روزنامه نیویورک تایمز در یادداشتی با عنوان «پوتین و بن‌سلمان به ما می‌خندند» به این موضوع پرداخته است که غفلت غرب در چند سال اخیر برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی چگونه این فرصت را در اختیار پوتین برای ضربه زدن به غرب ایجاد کرده است. مهمترین بخش‌های این مقاله در ادامه آمده است.

اتحادهایی که جنگ اوکراین موجب آن شد

جنگ‌ها اتحادهای شگفت‌انگیزی را رقم می‌زند. امروزبه دنبال حمله روسیه به خاک اوکراین، آمریکا و متحدانش در ناتو را داریم که از اوکراینی‌های شجاعی حمایت می‌کنند که برای نجات کشورشان از تکه‌تکه شدن توسط ولادیمیر پوتین تلاش می‌کنند. از سوی دیگر روسیه، عربستان سعودی، برنی سندرز، گروه مترقی مجلس نمایندگان و کل جمهوری‌خواهان را داریم که همه تلاش خود را می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که پوتین بیش از هر زمان دیگری درآمد نفتی دارد تا اوکراینی‌ها را بکشد و اروپایی‌ها را در زمستان امسال تا زمانی که کیف را رها کنند، منجمد کند!

در گوشه تاریک دیگری، پوتین و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی نیز احتمالا امیدوارند که تورم فزاینده انرژی که از زمان تهاجم روسیه به راه افتاده است به جمهوری خواهان تحت رهبری دونالد ترامپ کمک کند تا کنترل مجلس نمایندگان را در انتخابات ماه آینده به دست گیرند.

روز چهارشنبه، در حالی که جهان مدتی است که به سمت رکود پیش می رود و بازار جهانی نفت و گاز طبیعی در تگنای کمبود عرضه گرفتار شده است، اوپک پلاس که شامل عربستان سعودی و روسیه می‌شود، توافق کرند که به طور جمعی تولید خود را به میزان دو میلیون بشکه در روز کاهش دهند تا قیمت نفت را بار دیگر به محدوده 100 دلاری نزدیک کنند.

در حالی که کاهش واقعی تولید به احتمال زیاد نزدیک به یک میلیون بشکه در روز خواهد بود، زیرا بسیاری از تولیدکنندگان کوچکتر اوپک در حال حاضر کمتر از سهمیه خود تولید می کنند، در بازار امروز همچنان این اقدام تاثیر مخربی دارد. هرچند قیمت نفت تقریباً 90 دلار در هر بشکه امروز بسیار کمتر از سطح قیمت‌ها پس از حمله روسیه به اوکراین است، اما بالاتر از هر زمان دیگری بین سال‌های 2015 و اوایل سال 2022 است.

انگیزه پوتین از کاهش تولید نفت چیست؟

انگیزه پوتین برای این افزایش قیمت نفت راز پیچیده‌ای نیست. پوتین با توجه به اینکه ارتش او در اوکراین دائماً در حال شکست و عقب‌نشینی است امیدورار است که قبل از اینکه مجبور به انجام کاری واقعاً بی‌پروا شود(مثلا دست به حمله هسته‌ای بزند) کاهش عرضه و افزایش قیمت نفت و گاز به اندازه‌ای باشد که اتحادیه اروپا را وادار کند کیف و واشنگتن را کنار بگذارد و در ازای آتش‌بس و ازسرگیری صادرات انرژی روسیه، الحاق شدن برخی مناطق اوکراین به مسکو را به رسمیت بشناسد.

استراتژی پوتین به دلیل دو دهه ناتوانی کشورهای غربی در تفکر استراتژیک در مورد انرژی، نه دیوانه‌وار است و نه بدون امید. غرب به دنبال جهانی بودند که در اسرع وقت به سوخت‌های فسیلی وابسته نیست. اما آنها ابزاری برای رسیدن به این هدف به روشی باثبات نداشتند به طوریکه همزمان امنیت آب و هوایی، امنیت انرژی و امنیت اقتصادی خود را به حداکثر برساند

خود فریبی اروپا در مواجهه با استقلال انرژی

در اروپا وانمود شد که از وابستگی به سوخت‌های فسیلی رها شده‌اند. در این میان پوتین نیز به طور پنهانی اروپا را برای رسیدن به چنین باوری تشویق می‌کرد. کشورهای اروپایی به این اعتقاد رسیده بودند که می‌توانند مانند آلمان‌ها انرژی‌های بزرگ و عمدتاً بدون آلایندگی مانند انرژی هسته‌ای را کنار بگذارند و مستقیماً به سمت انرژی‌های بادی، خورشیدی و سایر انرژی‌های تجدیدپذیر پرواز کنند و همه چیز شبیه به هلو باشد.

آلمانی‌ها در انجام این کار بسیار کارآمد به نظر می‌رسیدند، بدون اینکه اذعان شود تنها دلیل دور شدن این کشور از انرژی‌های هسته‌ای یا مصرف زغال سنگ فروختن گاز ارزان به آلمان توسط پوتین بود.

هنگامی که پوتین به این ماجرا (فروش گاز ارزان به آلمان و قطع ارسال گاز از طریق نورداستریم یک) پایان داد، این اتفاق افتاد: در 28 سپتامبر، رویترز از فرانکفورت گزارش داد که کابینه آلمان دو فرمان برای تمدید تولید برق از نیروگاه‌های سوخت زغال سنگ تصویب کرده است!

خطای جمهوری‌خواهان و دموکرات‌های آمریکا در سیاست‌گذاری انرژی

فریدمن در بخش دیگری از یادداشت خود به خطای سیاستمدارن آمریکایی از دموکرات‌ها گرفته تا جمهوری‌خواهان پرداخته که در مجموع گرفتاری در تله روسیه را رقم زده است. اودر این خصوص می‌نویسد: در آمریکا هم ما خطای خود را با تکیه بر اهداف محیط‌زیستی یا کتمان حقایق محیط زیستی انجام دادیم.

از سویی مترقیان سبز صنعت نفت و گاز را شیطانی جلوه دادند و اساساً به صنعت نفت و گاز گفته شد: لطفا بروید و در جایی آرام بمیرید چراکه ما به سمت استفاده از انرژی باد و خورشید حرکت کردیم. از این رو بود که سرمایه گذاران و بانکداران نفت و گاز سرمایه گذاری در تولید نفت و گاز جدید در داخل را به تعویق انداخته یا توقف کردند و بر کسب سود هر چه بیشتر از چاه‌های موجود متمرکز شدند.

همانطور که در خبرنامه گلدمن ساکس در ماه آوریل آمده است: «به دلیل این همه تأخیر در سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید نفت و گاز، 10 میلیون بشکه در روز نفت، معادل تولید روزانه عربستان سعودی و سه میلیون بشکه در روز گاز طبیعی مایع (LNG)، معادل بیش از تولید روزانه قطر در آمریکا از دست دادیم. یعنی اگر از سال 2014 تصمیمات جدید سرمایه‌گذاری در نفت و گاز به تعویق نمی‌افتاد، اساسا یک عربستان سعودی و یک قطر جدید نفت و گاز اضافی در جهان وجود داشت.

در حالی که امروزه آمریکا برخلاف اروپا همچنان می‌تواند از نظر تئوری بیشتر نیازهای خود به نفت و گاز را تامین کند، این کشور به اندازه کافی از این سوخت‌ها برای صادرات و جبران کاهش پوتین و اوپک پلاس و تسهیل گذار اروپا به آینده کربن زدایی ندارد.

اما نمایندگان تندرو خواهان انرژی‌های سبز هرگز این پیام را دریافت نکردند، حدود دو هفته پیش یک نماینده تندرو مدافع محیط زیست جیمی دیمون، مدیر بانک جی پی مورگان و سایر مدیران بانکی به دلیل نداشتن سیاست‌هایی که متضاد با توسعه صنعت نفت و گاز باشد را تهدید کرد. اقدامی که به یقین روز پوتین را ساخت.

در این میان البته حزب جمهوری‌خواه هم در جهت اهداف پوتین و روسیه حرکت کرده است به این ترتیب که تغییرات آب و هوایی را یک دروغ دانستند و از آن برای جلوگیری از گذار آمریکا به انرژی‌های پاک استفاده کردند.

چیزی که پوتین را بیش از پیش را خوشحال کرده است تماشای گرد هم آمدن برنی سندرز، از دموکرات‌های مترقی مجلس نمایندگان و کل حزب جمهورخواه در یک جا و در مقابل لایحه‌ای بود که از ساده‌سازی فرآیند صدور مجوز برای پروژه‌های انرژی داخلی، به‌ویژه صدور مجوز برای خطوط لوله گاز و خطوط انتقال بادی و خورشیدی حمایت می‌کرد.

در مجموع، باید گفت که هرچند پوتین ماه بدی را در اوکراین سپری کرد اما ماه خوبی را در کنگره ایالات متحده داشت.